آشنایی با دروس رشته ریاضی فیزیک

آشنایی با دروس رشته ریاضی فیزیک در دبیرستان

اگه دانش‌آموز پایه نهم هستید و قصد انتخاب رشته ریاضی در دبیرستان رو دارین، توی این مقالمون با دروس رشته ریاضی آشناتون میکنیم.😉

انتخاب رشته نهم به دهم یکی از انتخاب‌های مهم و سرنوشت‌ساز توی زندگی اکثر دانش‌آموزان هستش؛ چون تا حدودی آینده‌ی تحصیلی و شغلی اونا رو مشخص می‌کنه.

یکی از چالش‌های انتخاب رشته توی مدارس، عدم شناخت کافی از دروس هر رشته هستش. آشنایی با دروس رشته ریاضی به دانش‌آموزان توی فرایند انتخاب رشته کمک میکنه

توی این مقاله دروس رشته ریاضی فیزیک دبیرستان رو به شما معرفی میکنیم.

اول بریم ببینیم رشته ریاضی فیزیک چی هست؟🤔

رشته ریاضی فیزیک یکی از گرایش‌های شاخه‌های متوسطه نظری هستش. دروس اصلی این رشته، همونطور که از اسمش مشخصه، ریاضی و فیزیک هستن.

اسم رشته‌ی ریاضی، با رشته‌های فنی و مهندسی عجین شده‌. اکثر مشاغل فنی و مهندسی، از طریق تحصیل توی رشته ریاضی فیزیک قابل دسترسی خواهد بود.

کشور ما، ایران، یه کشور صنعتی هست؛ بنابراین نیاز جامعه به رشته‌های فنی و مهندسی بیشتر از سایر رشته‌ها هستش.

درس‌های رشته ریاضی به شکلی در نظر گرفته شدن که مهارت‌های مختلفی رو به دانش‌آموزان یاد میدن و ذهن اونارو به گونه‌ای پرورش میدن که دارای مهارت‌های خاصی بشن. مهار‌ت‌هایی مانند:

• خلاقیت
• مدل‌سازی
• حل مسئله
• تصمیم‎‌گیری
• بررسی داده‌ها
• قدرت تجزیه و تحلیل
• تجسم اشکال و اجسام
• استدلال منطقی و تفکر الگوریتمی

یه نکته مهم🚨

توی فرایند انتخاب رشته از پایه‌ نهم به دهم (هدایت تحصیلی)، دانش‌آموز واسه تحصیل توی رشته موردعلاقه‌اش باید از 100 امتیاز، نمره‌ی قابل قبولی کسب بکنه.

6 شرط ورود به رشته ریاضی

واسه ورود به رشته‌ی ریاضی، براساس 6 مولفه زیر به شما امتیاز داده میشه

1. عملکرد تحصیلی دانش‌آموز
2. آزمون‌های مشاوره‌ای
3. نظر دبیران مربوطه
4. دیدگاه مشاور
5. نظر دانش‌آموز
6. نظر والدین

خب حالا بریم یکی یکی موردهای بالارو بررسی کنیم

1. عملکرد تحصیلی دانش‌آموز (۳۵ امتیاز)

• حداقل نمره‌ی ریاضی چهارده و علوم تجربی، سیزده باید باشه.

• نمرات دروس رشته ریاضی و علوم تجربی توی پایه هفتم و هشتم با ضریب یک و در پایه نهم با ضریب ۳ محاسبه میشه.

• در درس ریاضی و علوم تجربی توی پایه‌های هفتم و هشتم و نهم جمع سه نمره کسب شده، بدون ضریب توی خرداد یا شهریور، نباید کمتر از ۴۲ باشه.

• در سال هفتم، هشتم و نهم در دروسی که با رشته‌ی ریاضی مرتبط هستن، مجموع نمرات کسب شده با در نظر گرفتن ضریب، حداقل ۲۵۲ باشه؛ به عبارت دیگه معدل دانش‌آموز حداقل ۱۴ باشه تا بتونه وارد رشته‌ی ریاضی بشه.

2. آزمون‌های مشاوره‌ای (30 امتیاز)

• از شما 2 تا 4 آزمون مشاوره‌ای، واسه مشخص شدن علاقه و استعدادتون گرفته خواهد شد.

3. نظر دبیران مربوطه (10 امتیاز)

• دبیران براساس عملکرد تحصیلی دانش‌آموز و میزان فعالیت کلاسی‌اش به اون امتیاز میدن.

4. نظر مشاور (10 امتیاز)

• مشاور تحصیلی مدرسه براساس وضعیت تحصیلی دانش‌آموز، آزمون‌های مشاوره‌ای، نظر دبیران و جلسات مشاوره‌ای که با دانش‌آموز و خانواده‌اش داشته‌، امتیازدهی می‌کنن.

5. نظر دانش‌آموز (10 امتیاز)

• دانش‌آموز براساس علاقه و استعداد خودش، به خودش امتیاز میده.

6. نظر والدین (5 امتیاز)

والدین براساس شناختی که نسبت به فرزند خودشون دارن، به اون امتیاز میدن.

خانم اجازه؟☝🙄

اگه شرایط بالا رو نداشته باشم، هم‌چنان می‌تونم رشته‌ی ریاضی رو انتخاب کنم؟🤕

بله که میتونی😌؛ نداشتن شرایط بالا مانع تحصیل شما توی رشته ریاضی نیست.

اما اگه شما بخواین توی مدارس خاصی مانند سمپاد، نمونه دولتی و هر مدرسه‌ی دیگه ای که آزمون ورودی داره، تحصیل کنید باید شرایط گفته شده رو داشته باشین.

تا به اینجا با رشته ریاضی و شرایط ورود به آن آشنا شدیم.

آیا می‌دانید:

• هریک از درس‌های رشته ریاضی فیزیک راجع به چه چیزی صحبت می‌کنند؟
• کدام‌یک از دروس رشته ریاضی اهمیت بالاتری دارند؟
• معمولاً از کدام مباحث درس های رشته ریاضی سوالات بیشتری طرح می‌شوند؟

با یک سری سرنخ‌ها می‌توانیم بفهمیم به کدام درس‌ها باید بیشتر اهمیت بدهیم و وقت بیشتری برای آن‌ها بگذاریم.

خب نظر من را اگر بخواهید، با بررسی معیارهای زیر می‌توانیم به درک درستی از بااهمیت‌ترین درس های رشته ریاضی در دبیرستان برسیم.

• ضرایب دروس در کارنامه
• تعداد سوالات طرح شده در کنکور
• ضرایب دروس در کنکور

خب حالا برویم که هم با درس‌ها بیشتر آشنا بشویم و هم نکات مهم راجع به هریک را بدانیم.

دروس تخصصی رشته ریاضی

ریاضیات

در رشته‌ی ریاضی‌ فیزیک برخلاف سایر رشته‌ها، به جز کتاب ریاضی 1، دیگر کتابی تحت عنوان ریاضی وجود ندارد.

ریاضیات در این رشته تقسیم‌بندی شده و به صورت تخصصی‌تری به دانش‌آموزان تدریس می‌شود.

ریاضی 1

ریاضی 1 کتابی مشترک میان دانش‌آموزان ریاضی‌ فیزیک و علوم تجربی است که در پایه‌ی دهم تدریس می‌شود.

در این کتاب شما با مباحث مجموعه، الگو و دنباله، مثلثات، توان‌های گویا و عبارت‌های جبری، معادله‌ها و نامعادله‌ها، تابع، ترکیبیات و آمار و احتمال آشنا می‌شوید.

حسابان1 و 2، مهم‌ترین درس‌ های ریاضی فیزیک هستند؟

مهم‌ترین شاخ ریاضیات، درس حسابان یا همان حساب دیفرانسیل و انتگرال است.

این شاخه برای پاسخ دادن به نیاز دانشمندان قرن 17 ابداع شد؛ ولی می‌توان گفت مهندسی، اقتصاد، علوم پایه و … بدون حسابان اصلاً معنی ندارند.

در این شاخه از ریاضیات یاد می‌گیرید چگونه پدیده‌های اطراف خود را بررسی کنید؛ یعنی در واقع یک جوری پدیده‌های اطراف‌تان را به زبان ریاضی ترجمه کنید و نتایج بیشتری از آن‌ها به دست آورید.

مثلاً شما مسئول اندازه‌گیری قد دانش‌آموزان کلاس هفتم تا نهم مدرسه خودتان شده‌اید. بعد از اندازه‌گیری‌ها به این نتیجه رسیدید که میانگین قد هم‌مدرسه‌ای‌هایتان با سن آن‌ها رابطه مستقیم دارد؛ پس می‌توانید قد آن‌ها را به سن‌شان ربط دهید. این یک نمونه ساده از چیزی است که در این درس یاد می‌گیرید.

در درس‌های ریاضی1، حسابان1 و حسابان2 مطالب زیر را می‌آموزید:

• چطور مشتق یک عبارت را حساب کنید.
• چگونه مجهول‌ها را در یک معادله به دست بیاورید.
• نمودار توابع مختلف مثلثاتی، لگاریتمی، گویا و… را بکشید.
• با فرمول‌های مثلثاتی آشنا می‌شوید.
• الگوی اعداد را شناسایی می‌کنید.
• حالت‌های مختلف یک اتفاق را می‌شمارید.
• احتمال وقایع مختلف را حساب می‌کنید.
• و بسیار مباحث جذاب دیگر.

در کارنامه هر سال، این درس‌ها ضرایب بالایی (4 و 3) دارند و مشخص است که تاثیر بیشتری بر روی معدل شما می‌گذارند.

اهمیت این دروس‌ فقط به خاطر ضرایب آن‌ها در کارنامه نیست. این دروس یکی از مهم‌ترین شاخه‌های ریاضیات هستند و در تمام علوم کمی کاربرد دارند.

بودجه بندی درس ریاضی پایه، حسابان1 و حسابان2 در کنکور

در کنکور ریاضی فیزیک، بیشترین تعداد سوالات مربوط به درس ریاضیات است که در مجموع 55 سوال را در بر‌می‌گیرد.

البته این را هم بدانید ضریب این درس در مقایسه با دیگر دروس تخصصی در بیشترین مقدار خودش (4) است.

یعنی اگر شما یک سوال ریاضی را درست جواب بدهید، تاثیر بهتری در نتایج شما دارد تا یک سوال فیزیک. (اگر تاثیر جواب دیگران را در نظر نگیریم.)

حالا از بین این 55 سوال، 24 سوال از سه کتاب ریاضی1، حسابان1 و حسابان2 می‌آید! با این اوصاف، به اهمیت این درس پی بردید؟

البته 6 سوال هم از مباحث شمارش و احتمال طرح می‌شود که در کتاب ریاضی دهم به آن اشاره شده است.

از نظر بچه‌های این رشته، ریاضی پایه و حسابان جزو بخش‌های جذاب و لذت‌بخش دروس رشته‌ ریاضی فیزیک هستند. پس اصلا نگران نباشید 

هندسه، علم مطالعه اشکال

یکی دیگر از زیبایی‌های درس‌ های رشته ریاضی فیزیک، درس هندسه است.

در هندسه با مطالعه شکل، اندازه، موقعیت نسبی اشیا و ویژگی‌های فضا سروکار داریم.

همین‌جاست که علاقه‌مندان به نجوم عاشق ریاضی می‌شوند. البته داستان به همین جا ختم نمی‌شود. در هندسه، ما نحوه استدلال کردن و تفکر منطقی را هم یاد می‌گیریم.

این مهارت به کمک اثبات قضایای مختلف با یک سری مفروضات، حاصل می‌شود.

برای مثال، فرض کنید مهدی جزو پسرهای قد‌بلندِ اطراف شما باشد. شما می‌دانید که مهدی یک برادر به نام احسان دارد، اما تابه‌حال او را از نزدیک ندیده‌اید. با اطلاعاتی که دارید (فرض)، می‌توانید حدس بزنید احسان هم قدبلند است.

این یک نمونه ساده از استدلال است.  به نظرم تا حدی متوجه شدید که در هندسه رشته‌ ریاضی چه خبر است؟

در هندسه 1 با ترسیم‌های هندسی، تشابه و کاربردها، چندضلعی‌ها و تجسم فضایی آشنا می‌شوید.

از مباحث هندسه 2 می‌توان به آشنایی با دایره، تبدیل‌های هندسی و کاربردها، روابط طولی در مثلث اشاره کرد..

در کتاب هندسه 3 نیز می‌توان به آشنایی با ماتریس و کاربردها، مقاطع مخروطی و بردارها اشاره کرد.

حالا ببینیم ضریب این درس در کارنامه به چه شکل است؟

این درس در هر سه سال، ضریب 2 را در کارنامه دارد و به‌نسبت درس ریاضی دهم و حسابان یازدهم و دوازدهم تاثیر کمتری دارد؛ اما یادتان نرود که این هندسه از جهت پرورش نحوه فکر کردن و استدلال ذهن‌ اهمیت زیادی دارد.

بودجه بندی هندسه‌، از دروس رشته ریاضی در کنکور

خب حالا ببینیم درس هندسه چند سوال را در بین درس های رشته ریاضی فیزیک دبیرستان در کنکور به خود اختصاص می‌دهد؟

آمار و احتمال و ریاضیات گسسته

آمار و احتمال چه درسی است؟

فکر می‌کنم با کلمات آمار و احتمال تا حدودی آشنا هستید. به زبان ساده می‌‌توان گفت آمار نوعی کار با اطلاعاتی است که جمع‌آوری کرده‌ایم؛ مثلاً آمار دانش‌آموزان پایه نهم، آمار متولدین شهر تهران، تعداد قطعات خراب در یک سفارش و … .

حالا علمی‌ که کمک می‌کند:

• داده‌ها و اطلاعات را بررسی کنیم.
• نتایج بررسی‌ها را تفسیر کنیم.
• و از این تفاسیر برای تصمیم‎‌گیری بهتر استفاده کنیم، علم آمار نام دارد.

در این میان احتمال هم به کمک آمار می‌آید تا بررسی کنیم که:

• آیا یک واقعه اتفاق می‌افتد یا خیر؟
• چقدر امکان دارد یک واقعه اتفاق بیوفتد؟
• اگر یک واقعه اتفاق افتاد، چه نتایجی را می‌توانیم برای آن پیش‌بینی کنیم؟
  همه این‌ها به کمک علم احتمال قابل بررسی است.

درس آمار و احتمال ادامه‌ی فصل‌های 6 و 7 ریاضی1 است.

کتاب آمار و احتمال، که یکی از زیباترین درس‌ها در لیست دروس رشته ریاضی فیزیک دبیرستان است، چهار فصل دارد.

در فصل اول دانش‌آموز با منطق ریاضی آشنا می‌شود. منطق ریاضی دستور زبان ریاضی است و موضوع آن، به معنای عام، تفکر است.

فصل دوم در مورد علم احتمال است.

در فصل‌های سوم و چهارم نیز به موضوع آمار پرداخته‌ شده‌ است. اغلب آمار را به عنوان معنای قدیمی آن، یعنی گردآوری داده‌ها، می‌شناسند؛ ولی علم آمار کاربردهای گوناگونی دارد.

چرا ریاضیات گسسته را یاد می‌گیریم؟

شاید این سوال برایتان پیش بیاید که گسسته چه کاربردی دارد؟

باید بگویم علم گسسته، یکی دیگر از شاخه‌های مهم ریاضیات است که فقط در کتابهای رشته ریاضی وجود دارد و رشته‌های دیگر از این درس شیرین بی‌بهره هستند!

در واقع این درس، یک پایه مهم برای رشته کامپیوتر و برنامه‌نویسی به حساب می‌آید و ذهن شما را برای تفکر منطقی و الگوریتمی آماده می‌کند.

شاید تا الآن فکر می‌کردید، برنامه‌نویسی فقط یادگیری چند نرم‌افزار مثل پایتون باشد، اما باید بگویم تفاوت برنامه‌نویس‌ها در تفکر الگوریتمی آن‌هاست.

ریاضیات گسسته به عنوان سخت‌ترین و در عین حال شیرین‌ترین قسمت ریاضیات شناخته می‌شود.

کتاب ریاضیات گسسته در سه فصل تالیف شده‌ است:

فصل اول در مورد نظریه اعداد است.

نظریه اعداد به خصوص مبحث هم‌نهشتی‌ها، کاربردهای بسیاری در علوم مختلف دارد. از جمله:

رایانه، رمزنگاری و رمزگشایی، حساب با اعداد صحیح بزرگ، طراحی الگوریتم‌های سودمند برای حساب کامپیوتری و ایجاد اعداد شبه تصادفی.

فصل دوم مربوط به گراف و مدل‌سازی است. نظریه‌ی گراف یکی از موضوع‌های مهم در ریاضیات گسسته است که به مطالعه‌ی مدل‌سازی مسائل به‌وسیله گراف‌ها و مطالعه‌ی آن‌ها می‌پردازد.

فصل سوم مربوط به ترکیبیات است که پیش از این دانش‌آموزان در ریاضی 1 و آمار و احتمال با آن آشنا شده‌اند.

دانش‌آموزان در این فصل، علاوه بر حل مسائل پیشرفته‌ای از ترکیبیات، با مربع لاتین هم آشنا می‌شوند.

مربع‌های لاتین یکی از ساختارهای مهم ترکیبیاتی و دارای کاربردهای بسیاری هستند.

این نکته را هم بگویم که ضرایب هر دو درس آمار و احتمال و ریاضیات گسسته در کارنامه 2 است؛ ولی خب این دروس برای پرورش یک دانش‌آموز ریاضی، لازم و ضروری هستند.

بودجه‌بندی درس آمار و احتمال و گسسته در کنکور

البته، همه این عددها ثابت نیستند و بستگی به سلیقه‌ی طراحان، می‌توانند کم یا زیاد شوند.

فیزیک

فیزیک ۱ اولین کتاب فیزیک در دوره‌ی دوم متوسطه و شامل ۵ فصل است.

در این کتاب شما با کمیت‌های فیزکی، انواع انرژی، ویژگی‌های فیزیکی مواد، مفاهیم دما، گرما و ترمودینامیک آشنا می‌شوید.

کتاب فیزیک ۲ از دیگر کتابهای رشته ریاضی است که در 4 فصل تالیف شده.

در این کتاب دانش‌آموز مباحث الکتریسیته‌ی ساکن و جاری، خازن، جریان‌های الکتریکی، مغناطیس و الکترومغناطیس را یاد خواهد گرفت.

کتاب فیزیک۳ نیز شامل ۳ بخش مکانیک، موج (امواج مکانیکی و الکترومغناطیس) و فیزیک جدید (فیزیک اتمی و هسته‌ای) است.

این درس‌ از چنان اهمیت بالایی برخوردار است که ضریب فیزیک1، فیزیک2 و فیزیک3 در کارنامه برابر 4 است.

یعنی ضریب بیشتری نسبت به حسابان1 در یازدهم و حسابان2 در دوازدهم! این نکته به خوبی اهمیت این درس را نشان می‌دهد.

بودجه‌ بندی فیزیک کنکور

اگر بخواهیم یک نگاهی به فیزیک کنکور بیندازیم، می‌بینیم که دارای ضریب 3 در کنکور دروس رشته‌ ریاضی است و 45 سوال را به خود اختصاص داده‌ است.

باتوجه به تعداد سوالات، می‌توانیم بفهمیم مباحث دینامیک، الکتریسیته‌ ساکن، جریان، ترمودینامیک، نوسان و موج و حرکت از قسمت‌های مهم و سوال‌خیز کنکور هستند.

به‌طوری‌که بیشتر از نیمی از سوالات فیزیک از این فصل‌ها طرح می‌شوند. از طرفی دو فصل آخر فیزیک دوازدهم به قدری ساده هستند که به راحتی از پس سوالات آن بر می‌آیید.

من به شخصه عاشق فیزیک بودم و به نظرم جزو زیباترین درس های رشته ریاضی فیزیک است.

شیمی

شیمی یکی دیگر از درس های تخصصی ریاضی فیزیک است.

در شیمی 1 با پیدایش عنصرها و رفتار آن‌ها، هواکره و اجزای سازنده و اهمیت و نقش کلیدی آب در زندگی آشنا می‌شوید.

کتاب شیمی2 در سه فصل با عناوین قدر هدایای زمینی را بدانیم، در پی غذای سالم و پوشاک نیازی پایان‌ناپذیر تألیف شده‌ است.

در آخرین کتاب شیمی دوره‌ی دوم متوسطه، فصل‌های مولکول‌ها در خدمت تندرستی، آسایش و رفاه در سایه شیمی، شیمی جلوه‌ای از هنر، زیبایی و ماندگاری و شیمی راهی به سوی آینده روشن‌تر تألیف شده‌ است.

درس شیمی بین دو رشته‌ی ریاضی فیزیک و علوم تجربی مشترک بوده و محتوای کتاب در هر دو رشته یکسان است.

این درس، در کارنامه اهمیت بالایی دارد، به طوری که شیمی1 و شیمی2 ضریب 3 و شیمی3 ضریب 4 را در کارنامه دارد!

بودجه بندی شیمی کنکور

در کنکور 35 سوال از این سه کتاب طرح می‌شود.

طی چند سال اخیر به یکی از دروس چالش‌انگیز کنکور در رشته ریاضی و تجربی تبدیل شده‌است.

مثلاً در کنکور، تعداد سوالات محاسباتی یا سوالاتی که باید تعداد جمله‌های درست را بشماریم افزایش یافته است.

همین ویژگی باعث شده تا درس شیمی، علی‌رغم ضریب کم در کنکور (2)، تاثیر زیادی بر نتایج داشته باشد.

زمین‌شناسی

زمین شناسی در نظام تحصیلی قدیم ( دوره‌ی تحصیلی 5-3-4) تنها در رشته‌ی تجربی تدریس می‌شد؛ اما در نظام تحصیلی جدید، ( دوره‌ی تحصیلی 6-3-3) این درس علاوه بر تجربی در رشته‌ی ریاضی فیزیک هم تدریس می‌شود.

با این تفاوت که این درس در کنکور رشته‌ی ریاضی فیزیک نمی‌آید.

آزمایشگاه علوم تجربی

یکی دیگر از درسهای رشته ریاضی دبیرستان آزمایشگاه علوم تجربی است. این درس، از دروس مشترک میان رشته علوم تجربی و ریاضی فیزیک است.

درس آزمایشگاه علوم به‌عنوان درسی جدید در جدول دروس دوره‌ی دوم متوسطه، با شناسه و نمره‌ی مستقل ارائه می‌شود.

هدف از آموزش دروس آزمایشگاه علوم تجربی در دوره‌ی دوم متوسطه:

• توسعه‌ی مهار‌ت‌های اساسی مانند اندازه‌گیری، کارکردن با میکروسکوپ و آماده کردن تیغه‌ها
• مشاهده‌ی درست، جمع آوری داده‌ها و ارائه آن در قالب و چارچوبی مناسب است.

جدول دروس رشته ریاضی فیزیک

یک دانش‌آموز رشته ریاضی این درس‌ها را در دوره دوم متوسطه می‌گذراند:

حالا از بین درس‌های دوازدهم که در جدول درسهای رشته ریاضی دبیرستان دیدیم، امتحان دروس زیر به صورت نهایی برگزار می‌شوند:

• حسابان
• هندسه
• ریاضیات گسسته
• فیزیک
• شیمی

• دینی
• عربی
• فارسی
• زبان
• علوم اجتماعی
• سلامت و بهداشت

میزان اهمیت درس های رشته ریاضی فیزیک در کنکور

برای مطالعه درس های کنکور ریاضی فیزیک باید ضریب آنها را بدانید. در جدول زیر، ضریب دروس عمومی و تعداد سؤال‌های آن‌ها در کنکور ریاضی را مشاهده می‌کنید.

در جدول زیر هم ضریب دروس تخصصی و تعداد سؤالات آن‌ها برای کنکور ریاضی فیزیک آمده است.