روش صحیح مطالعه بدون فراموشی

فراموش کردن یک فرآیند طبیعی و عادی مغز است و حتی افرادی که حافظه قوی دارند هم از شر آن در امان نیستند. شاید این مسئله برای سایر افراد جامعه چندان مهم نباشد و بتوانند با آن کنار بیایند؛ اما برای دانش‌آموزان یا داوطلبان کنکور سراسری، فراموش کردن مطالب دردسر بزرگی به حساب می‌آید و این مسئله می‌تواند تمام زحماتشان را به باد دهد.

علت فراموشی کتاب ها و آموزش‌ها

خودتان را در نظر بگیرید، صبح که از خواب بیدار می‌شوید اتّفاقات خوب و بد به‌صورت کامل در مغزتان مرور می‌شود. حرف‌های معلّمان، دوستان، پدر و مادر، کار‌هایی که کردید، رفتار‌هایی که با شما انجام شده، همه و همه در مغزتان تداعی می‌شود. فکر می‌کنید با این روش مغز، چه مدّت زنده می ماندید؟ نعمت فراموشی هدیه‌ی بزرگی است که خدا به ما داده است. ریشه­ی کلمه­ی انسان از نسیان می‌آید و نسیان یعنی فراموش کننده! پس فراموشی امری طبیعی است؛ بنابراین اصلاً نگران فراموشی نباشید و مغزتان را دوست داشته باشید و به او عشق بورزید تا عملکرد بهتری داشته باشد.

تا اینجا متوجّه شدیم که فراموشی اطّلاعات، خوب است؛ امّا چکار کنیم که اطّلاعات مهم را فراموش نکنیم؟

گام اول: نگاهی اجمالی به مطلب مورد نظر

در روش مطالعه بدون فراموشی ابتدا برای دریافت نکات برجسته و درک یک ایده کلی، یک نگاه سریع و اجمالی به مطلب یا کتاب مورد نظر بیندازید. یک راه عالی برای انجام این کار، تمرکز بر سرفصل‌ها و زیرعنوان‌هاست، زیرا معمولاً موضوع یک پاراگراف یا کل بخش را برجسته می‌کنند. همچنین، می‌توانید روی پاراگراف‌های اول و آخر تمرکز کنید، آن‌ها اغلب ایده اصلی را با خود به‌همراه دارند. مقدمه نیز ممکن است مفید باشد، زیرا شامل شرح مختصری از موضوع کتاب یا فصل است. این مرحله باید فقط چند دقیقه طول بکشد.

گام دوم: طرح سوال کنید

به اطلاعاتی که در نگاه اجمالی به‌دست آورده‌اید، فکر کنید. از خود سوالاتی در مورد آن بپرسید. همچنین، به اطلاعاتی که قبلاً درباره آن‌ها داشته‌اید، فکر کنید. به‌نظر شما نکات اصلی مطرح‌ شده در فصل چه خواهد بود؟ انتظار دارید از خواندن این مطالب چه چیزی یاد بگیرید؟ آیا سؤالی دارید که می‌خواهید پاسخ داده شود؟

گام سوم: متن درس را بخوانید

در این مرحله از روش مطالعه بدون فراموشی باید به متن برگردید و آن را فعالانه بخوانید. روی جزئیات تمرکز کنید و سعی کنید برای سوالاتی که پرسیده‌اید پاسخی بیابید. این مرحله بسیار مهم است زیرا به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد اطلاعاتی که به‌دست می‌آورند را پردازش کنند. آن‌ها به‌جای خواندن منفعلانه مطالب کتاب، رویکردی مبتنی‌بر پرسش را در پیش می‌گیرند.

گام چهارم: تامل کنید

در مورد آنچه که خوانده‌اید، تأمل کنید. سعی کنید آن‌ها را به دانشی که قبلاً به‌دست آورده‌اید، متصل کنید. درس‌ها و موضوعات مطرح‌شده قبلی را به یاد بیاورید. آیا در اطلاعاتی که خوانده‌اید تناقض وجود دارد؟ آیا به سوالات شما پاسخ داده شد؟ سعی کنید ایده‌هایی که یاد گرفته‌اید را به کار بگیرید. این فرآیند ممکن است منجر به سوالات بیشتری شود؛ اما می‌تواند روند یادگیری را بهبود بخشد. با تأمل و پرسش می‌توانید مهارت‌های تفکر انتقادی خود را بهبود بخشید.

گام پنجم: از بر بخوانید

در این مرحله از روش مطالعه بدون فراموشی دانشگاه هاروارد، آن‌چه که آموخته‌اید را به‌صورت شفاهی بیان کنید. اگر دوست دارید ‌به‌شکل گروهی درس بخوانید، هر یک از اعضای گروه می‌توانند به‌نوبت در مورد موضوعات خاص درس بحث کنند. آن‌ها در مورد اطلاعات متن درس گزارش می‌دهند و سپس با بقیه گروه بحث می‌کنند.

آشکارا درباره آنچه فکر می‌کنید صحبت کنید؛ سعی کنید به سوالات یکدیگر پاسخ دهید. این مرحله به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا بازخورد دادن را تمرین کنند. شخصی که بحث می‌کند، ممکن است ایده‌ای را ارائه دهد که دیگران آن را نپذیرند. همین امر می‌تواند منجر به شفاف‌سازی بیشتر یا حتی بحث شود. تمرین این روش در یک محیط مطالعه گروهی، باعث ارتقای یادگیری مشارکتی می‌شود. اگر تنها هستید می‌توانید صحبت خود درباره درس را ضبط کنید و چیزهایی که یاد گرفته‌اید و سؤالاتی که ممکن است داشته‌باشید را بنویسید. 

گام ششم: نقشه ذهنی بکشید

در این مرحله مطالعه بدون فراموشی باید از آن‌چه یادداشت‌برداری کرده‌اید، یک الگوی یادآوری بسازید که به آن نقشه ذهنی می‌گویند. روش کار به‌ این‌صورت است که یک کاغذ سفید برمی‌دارید و موضوع اصلی فصلی را که خوانده‌اید در وسط آن می‌نویسید. سپس عبارات و کلمات مرتبط با موضوع را حول آن یادداشت و با خط به آن متصل می‌کنید. این کار سبب می‌شود که ارتباط قسمت‌های مختلف یک فصل را به‌ راحتی درک کنید.

گام هفتم: خود را امتحان کنید

در این مرحله باید خود را مورد آزمایش قرار دهید. نقشه ذهنی را ترسیم کنید تا ببینید چه‌قدر از مطالبی را که خوانده‌اید، به‌یاد می‌آورید. از شاخه‌های اصلی نقشه ذهنی شروع کنید و سپس به‌سراغ شاخه‌های فرعی آن بروید. شاید برخی از قسمت‌ها را فراموش کرده باشید. اشکالی ندارد! اگر چیزی از یادتان رفته است می‌توانید به نقشه ذهنی نگاهی بیندازید و آن را تکمیل کنید.

دلایل فراموشی دروس تخصصی بعد از مطالعه

بسیاری از داوطلبان تصور می‌کنند که فراموش کردن مطالب بیشتر مخصوص درس‌های عمومی و مطالب حفظ کردنی است؛ این تصور کاملا اشتباه است. فراموشی بعد از مطالعه دروس تخصصی دلایل زیادی دارد که تنها یک دلیل آن مربوط به ساختار حافظه انسان است:

مطالعه بدون علاقه: حتما برای شما هم این اتفاق افتاده است که یادآوری دیالوگ یک فیلم که فقط یک بار آن را تماشا کرده‌اید، راحت‌تر و سریع‌تر از به یاد آوردن فرمول‌های مثلثات است! اینجا است که علاقه تاثیر خودش را نشان می‌دهد؛ تحقیقات ثابت کرده‌اند که اگر مطلبی را بدون علاقه بخوانید، میزان توجه و تمرکز شما به شدت افت خواهد کرد و این یعنی بخش زیادی از مطالب را فراموش می‌کنید.

یادگیری ناقص مطالب: برای به یاد آوردن یک مطلب باید از قبل یادگیری کاملی داشته باشید؛ یعنی تمامی نکات را مطالعه کرده و یاد گرفته باشید. برای مثال داوطلبی که در مبحث تابع پایه دهم نقص دارد، بعد از مطالعه مبحث تابع از کتاب ریاضی یازدهم باز هم یادگیری کاملی نخواهد داشت.

سرکوب کردن اطلاعات: روانشناسان معتقدند که اگر مطالعه یک درس با تجربه کردن احساسات ناخوشایندی مانند استرس و ترس همراه باشد، اطلاعات به درستی در حافظه ثبت نمی‌شوند، این اتفاق به صورت ناخودآگاه رخ می‌دهد و به معنی سرکوب کردن اطلاعات است.

نداشتن تمرکز کافی: طبیعتا اگر هنگام مطالعه پرش ذهنی داشته باشید یا بخشی از توجه شما به وقایع محیط اطراف یا سروصداها معطوف باشد، بخش زیادی از مطالب درسی را اصلا به حافظه خود نمی‌سپارید و در یادآوری مطالبی هم که در حافظه شما ثبت شده‌اند با مشکل مواجه می‌شوید.

سازمان­دهی نامناسب اطلاعات: مطالعات نشان می‌دهد که یادآوری اطلاعاتی که به هنگام مطالعه به خوبی دسته بندی شده‌اند، بسیار راحت‌تر از به یاد آوردن اطلاعات پراکنده و نامنظم است.

نداشتن انگیزه برای به یاد آوردن: یکی از اتفاقاتی که برای اکثر دانش‌آموزان رخ می‌دهد این است که درست بعد از بیرون آمدن از جلسه یک آزمون یا امتحان، بخش زیادی از مطالب را فراموش می‌کنند. دلیل این موضوع آن است که دانش‌آموز صرفا مطالب را به هدف امتحان پیش‌رو مطالعه کرده است نه یادگیری عمیق و طولانی مدت.

گذر زمان: حتی اگر هنگام مطالعه تمرکز و علاقه زیادی داشته باشید، مطالب را به صورت منظم و دسته بندی شده بخوانید و خبری از استرس و فشار روانی هم نباشد، باز هم گذر زمان باعث می‌شود به تدریج در به یادآوردن بسیاری از جزئیات با مشکل مواجه شوید.

مجموعه ­ی مشاوران آلفا میتونن توی زمینه تحصیلی بهتون مشاوره بدن و شما رو توی مطالعه برای امتحانات نهایی وکنکور بهتر راهنمایی کنن. کافیه با پشتیبانی ما به شماره ­ی 09142365146 تماس بگیرید.